sinh học

BÀI 36

 PHẦN I - MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý

I.PHÁT TRIỂN LÀ GÌ?

- Phát triển là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống , gồm 3 quá trình liên quan đến nhau: sinh trưởng, phân hoá và phát sinh hình thái tạo nên các cơ quan (rễ, thân, lá, hoa, quả hạt)

II.NHỮNG NHÂN TỐ CHI PHỐI SỰ RA HOA

1.Tuổi của cây

- Tuỳ vào giống, loài, đến độ tuổi xác định thì cây ra hoa.

2.Nhiệt độ thấp và quang chu kỳ

a.Nhiệt độ thấp

-Một số loài cây chỉ ra hoa khi trải qua mùa đông lạnh hoặc hạt được xử lí t⁰ thấp. 

-Hiện tượng cây ra hoa phụ thuộc vào nhiệt độ gọi là xuân hoá

b.Quang chu kỳ

- Là sự tương quan độ dài ngày và đêm. Dựa vào quang chu kỳ có 3 nhóm cây: cây ngày dài, cây ngày ngắn và cây trung tính.

c.Phitocrom

- Là sắc tố cảm nhận quang chu kỳ của thực vật và là sắc tố nẩy mầm đối với các loại hạt mẫn cảm với ánh sáng.

3.Hoocmon ra hoa

- Hoocmon ra hoa là chất hữu cơ được hình thành trong lá và được vận chuyển đến các điểm sinh trưởng của thân làm cây ra hoa.

Câu1.Phát triển của thực vật là gì?

TRẢ LỜI:

-Phát triển là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống , gồm 3 quá trình liên quan đến nhau: sinh trưởng, phân hoá và phát sinh hình thái tạo nên các cơ quan (rễ, thân, lá, hoa, quả hạt)

Câu 2.Nêu một vài ví dụ về ứng dụng kiến thức sinh trưởng và phát triển?

TRẢ LỜI:

-Trong nông nghiệp: Dùng gibêrelin để thúc hạt hoặc củ nảy mầm sớm khi chúng còn đang ở trạng thái ngủ. Ví dụ: củ khoai tây. Ứng dụng chất điều hoà sinh trưởng kết hợp với ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh để chọn cây trồng phù hợp với mùa vụ. Ví dụ: xen canh cây ưa sáng và ưa bóng

-Trong lâm nghiệp: điều tiết tán che cho hạt nảy mầm

-Trong công nghiệp: sử dụng hoocmôn sinh trưởng gibêrelin để tăng quá trình phân giải tinh bột thành mạch nha.

Câu 3.Khi nào thì cây ra hoa?

TRẢ LỜI:

- Cây ra hoa khi có những điều kiện thích hợp (tuổi, nhiệt độ, ánh sáng). Tuỳ thuộc vào giống, loài cây mà các chồi ở đỉnh thân chuyển hoá từ trạng thái sinh dưỡng sang trạng thái sinh sản.

Câu 4.Phitôcrôm là gì?

TRẢ LỜI:

-Phitôcrôm là sắc tố tiếp nhận kích thích quang chu kỳ và cũng là sắc tố tiếp nhận kích thích của ánh sáng, có vai trò đối với sự đóng mở của khí khổng.

- Phitôcrôm tồn tại ở hai dạng: dạng hấp thu ánh sáng đỏ Pđ và dạng hấp thu ánh sáng đỏ xa Pđx. Pđx làm cho hạt nảy mầm, hoa nở, khí khổng mở. Hai dạng này có thể chuyển hoá thuận nghịch nên nó có khả năng tham gia vào phản ứng quang chu kỳ của thực vật.

Câu 5.Xuân hoá là gì?

TRẢ LỜI:

-Xuân hoá là khái niệm dùng để chỉ mối quan hệ phụ thuộc của sự ra hoa vào nhiệt độ thấp. Nhiều loài cây dạng mùa đông (vùng ôn đới và cận nhiệt đới) chỉ ra hoa kết hạt sau khi đã trải qua một mùa đông giá lạnh tự nhiên hoặc được xử lý nhiệt độ thấp thích hợp nếu gieo vào mùa xuân.

Câu 6.Nêu mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở thực vật?

TRẢ LỜI:

- Sinh trưởng và phát triển là 2 quá trình liên quan nhau, đó là 2 mặt của chu trình sống. Sinh trưởng gắn với phát triển và phát triển trên cơ sở của sinh trưởng.

Ví dụ: cây cà chua lớn lên, ra hoa kết quả rồi lại tiếp tục lớn lên... đó là sự phát triển; trong đó cây cà chua từ 1 tế bào (hạt) lớn lên thành cây là sinh trưởng; phân hoá tạo thành thân, lá, rễ; ra hoa, kết quả… lại là phát triển.

BÀI 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

PHẦN I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý

I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

Sinh trưởng của cơ thể động vật là quá trình gia tăng khối lượng và kích thước của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào

Phát triển của cơ thể động vật là quá trình biến đổi bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái cơ thể

Biến thái là sự thay đổi đột ngột về hình thái, cấu tạo và sinh lí của động vật sau khi sinh ra hoặc nở từ trứng ra

II. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA BIẾN THÁI

Phát triển của động vật không qua biến thái là kiểu phát triển mà con non có các đặc điểm hình thái, cấu tạo và sinh lí tương tự con trưởng thành.

Đa số động vật có xương sống và rất nhiều loài động vật không xương sống phát triển không qua biến thái

* Quá trình phát triển của người:

a. Giai đoạn phôi.

Diễn ra trong tử cung của người mẹ

Hợp tử phân chia nhiều lần tạo thành phôi. Các tế bào của phôi phân hoá và tạo thành các cơ quan (tim, gan, phổi, mạch máu…), kết quả hình thành thai nhi.

b. Giai đoạn sau sinh.

Giai đoạn sau sinh của người không có biến thái, con sinh ra có đặc điểm hình thái và cấu tạo tương tự như người trưởng thành.

III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI

1. Phát triển qua biến thái hoàn toàn

Phát triển của động vật qua biến thái hoàn toàn là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng, cấu tạo và sinh lí rất khác với con trưởng thành, trải qua giai đoạn trung gian, ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành

Có ở đa số loài côn trùng (bướm, ruồi, ong…) và lưỡng cư, …

* Quá trình phát triển của bướm

a. Giai đoạn phôi.

- Diễn ra trong trứng

- Hợp tử phân chia nhiều lần tạo thành  phôi, các tế bào của phôi phân hoá tạo thành các cơ quan của  sâu bướm (sâu bướm nở ra từ trứng)

b. Giai đoạn hậu phôi.

Sâu bướm ->nhộng ->bướm non ->bướm trưởng thành ->trứng ->sâu bướm

2. Phát triển qua biến thái không hoàn toàn

Phát triển qua biến thái không hoàn toàn là kiểu phát triển mà ấu trùng phát triển chưa hoàn thiện, trải qua nhiều lần lột xác ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành

Gặp ở một số loài côn trùng như: châu chấu, cào cào, gián,…

* Phát triển của châu chấu

c. Giai đoạn phôi.

Diễn ra trong trứng

Hợp tử phân chia nhiều lần tạo thành  phôi, các tế bào của phôi tiếp tục phân hoá tạo thành các cơ quan của ấu trùng (ấu trùng nở ra từ trứng)

d. Giai đoạn hậu phôi.

Ấu trùng ->lột xác nhiều lần ->châu chấu trưởng thành

Ấu trùng và con trưởng thành có cấu tạo và chức năng sinh lí cơ thể gần giống nhau

BÀI 38: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

I. CÁC NHÂN TỐ BÊN TRONG

Các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật gồm có

+ Yếu tố di truyền : hệ gen chi phối tốc độ, giới hạn, thời gian sinh trưởng và phát triển.

+ Giới tính: ở từng thời kì phát triển quá trình sinh trưởng của giới đực và giới cái không giống nhau

+ Hoocmôn sinh trưởng phát triển. 

1. Các hooc môn ảnh hưởng đến sự phát triển của động vật có xương sống

- Quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật được điều hòa bởi các hoocmon sinh trưởng và phát triển.

Động vật có xương sống được điều hòa bởi các hoocmon: hoocmon sinh trưởng, tizoxin, testosteron, estrogen

*CÁC LOẠI HOOCMON ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở NGƯỜI

Hoocmon sinh trưởng (GH): Tuyến yên( nơi sản xuất)

- Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin

- Kích thích phát triển xương.

Tiroxin: Tuyến giáp

- Kích thích chuyển hoá ở tế bào.

- Kích thích quá trình sinh trưởng bình thường của cơ thể.

Riêng lưỡng cư tiroxin có tác dụng gây biến thái nòng nọc thành ếch.

Ơstrogen: Buồng trứng

Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì do:

+ Tăng phát triển xương.

+ Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp.

Testosteron: Tinh hoàn

Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ:

+ Tăng phát triển xương.

+ Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp.

+ Tăng tổng hợp prôtêin, phát triển cơ bắp.

Một số bệnh lên quan đến sinh trưởng  ở người:

Bệnh khổng lồ (thừa GH), bệnh lùn (thiếu GH) ở người; bệnh đần độn do thiếu tizôxin ở trẻ em…

2.Các hooc môn ảnh hưởng đến sự phát triển của động vật  không xương sống

Ecdison: Tuyến trước ngực

+ Gây lột xác ở sâu bướm.

+ Kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.

Juvenin: Thể allata

+ Gây lột xác ở sâu bướm.

+ ức chế quá trình chuyển hoá sâu thành nhộng và bướm.